صدور چک بنفش در وجه حامل ممنوع – سامانه صیاد
صدور چک های جدید در وجه حامل ممنوع است/ چک های جدید از ابتدای سال 1400 و با رنگ بنفش منتشر میشوند
تغییرات مربوط به صدور، انتقال و دریافت چک بر اساس قانون جدید چک، فقط به چکهای جدید مربوط میشود که در ظاهری بنفش و از سال آینده منتشر میشوند. در ظاهر این چکها این جمله نیز قید شده است که «کارسازی این چک منوط به ثبت در سامانه صیاد است.»
بر این اساس، فرایند صدور چک تغییر کرده است. در گذشته چکها فقط به صورت کاغذی مبادله میشد اما بر اساس قانون صدور جدید چک و از ابتدای سال 1400، لازم است ثبت سیستمی مبادلات چک نیز انجام شود.
از ابتدای سال 1400صادرکننده چک همانند گذشته دسته چک فیزیکی را از بانک دریافت میکند و برای صدور چک، اطلاعات مربوط به «تاریخ سررسید»، «مبلغ» و «هویت گیرنده چک» را بر روی چک فیزیکی ثبت میکند، اما باید همین اطلاعات را در سامانه صیاد نیز ثبت کند.
گیرنده چک نیز باید به سامانه صیاد مراجعه کرده و پس از استعلام، اطلاعاتی را که در سامانه صیاد ثبت شده، با اطلاعات مندرج در برگه چک مقایسه کرده و مراتب تأیید و یا عدم تآیید خود را اعلام کند. انجام استعلام و تایید چک توسط گیرنده الزامی است در غیر این صورت چک قابل نقد شدن نخواهد بود.
از ابتدای سال 1400 چکهای جدید در وجه حامل قابل صدور نیستند و گیرنده چک باید به این موضوع توجه کند که چکهای جدید را در وجه حامل قبول نکند.
چکهای قبلی تابع قانون زمان صدور خودشان هستند و به روال سابق کارسازی می شوند. لذا برای دارندگان چکهای قدیمی جای نگرانی وجود ندارد.
ثبت سیستمی چک، امکان جعل و تقلب را به حد زیادی کاهش خواهد داد. ویژگی دیگر ثبت سیستمی این است که از آنجا که اگر صادرکنندهای چک اولی خود را بیمحل صادر کرده باشد، نمیتواند چک دوم خود را صادر کند و لذا این موضوع باعث کاهش تعداد چکهای برگشتی خواهد شد.
بر اساس قانون جدید صدور چک، تخصیص دسته چک سختگیرانه تر شده است. بر این اساس به افرادی که دارای چک برگشتی سو اثر نشده هستند و همچنین افرادی که معسر هستند و احکام ورشستگی به آنها مترتب است، دسته چک تعلق نخواهد گرفت.
شرط صدور چک ضمانت در قانون جدید
معاون اداره پرداخت بانک مرکزی اعلام کرد که اگر قرار باشد چکی طبق قانون جدید به عنوان ضمانت صادر شود، باید تاریخ و مشخصات صادرکننده و گیرنده روی آن درج شود.
به گزارش ایسنا، آمنه نادعلی زاده در یک برنامه تلویزیونی گفت: چکهای فعلی به روال سابق میتوانند پذیرش و پردازش شوند اما برای آنها یک زمان مشخصی از سوی بانک مرکزی تعیین خواهد شد و جمع آوری میشوند.
وی در ادامه در پاسخ به اینکه اگر گیرنده چک دریافتی را در سامانه صیاد تایید نکند چه میشود؟ بیان کرد: اصل این قانون جدید به نفع گیرنده چک است و باید از صادرکننده چک بخواهد تا چک را در سامانه صیاد ثبت کند و خودش هم چک را در این سامانه اگر مواردی که در چک نوشته شده بود با مواردی که در سامانه صیاد ثبت شده بود، مغایرت نداشت باید تایید کند.
معاون اداره پرداختهای بانک مرکزی تاکید کرد که اگر گیرنده چک را در سامانه صیاد تایید نکند، آن چک قابل پرداخت نخواهد بود.
وی با بیان اینکه طبق قانون جدید، از زمانی چک تخصیص مییابد تا سه سال اعتبار دارد، گفت: پیش از این چک سفید را به عنوان ضمانت قبول میکردند اما اگر قرار باشد تا چکی طبق قانون جدید به عنوان ضمانت صادر شود، باید تاریخ و مشخصات صادرکننده و گیرنده بر روی آن درج شود.
نادعلی زاده ادامه داد: محدویتی برای انتقال چکها در سامانه وجود ندارد و هر تعداد چک را میتوان منتقل کرد. به غیر از کد ملی افراد برای ثبت چک در سامانه صیاد شناسه ملی شرکتها و اتباع بیگانه هم میتوانند از این طریق چک به نفع آنها صادر میشود.
وی افزود: در زمان صدور چکهای حقوقی امضا داران چک حقوقی نباید چک برگشتی چه به صورت شخصی و چه به صورت شرکتی داشته باشند تا بتوانند چک خود را در صیاد ثبت کنند و در این زمینه تنها چک برگشتی مورد نظر است و بدهی تسهیلاتی مدنظر قانون نیست.
معاون اداره پرداخت بانک مرکزی در پایان اعلام کرد که تاکنون حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد بانکها به سامانه صیاد متصل شدهاند و تا پایان اسفند ماه نیز باقی بانکها به این سامانه متصل میشوند.
گفتنی است؛ در راستای اجرای قانون جدید چک، از ابتدای سال آینده دسته چکهای جدید در بازار توزیع میشوند و صادرکننده چک باید آن را در سامانه صیاد ثبت و گیرنده چک مشخصات آن را تایید کند.
صدور چک تضمینی تنها از مسیر سامانه صیاد امکان پذیر است
نمایندگان مجلس صدور و تحویل چکهای تضمینی را تنها از مسیر سامانه صدور یکپارچه الکترونیکی دسته چک (صیاد) امکانپذیر دانستند.
به گزارش خبرنگار پارلمانی خبرگزاری فارس، نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی امروز (یکشنبه 29 فروردین) مجلس شورای اسلامی و در جریان رسیدگی به جزئیات گزارش کمیسیون قضایی و حقوقی در مورد لایحه یک فوریتی الحاق یک تبصره به ماده (14) قانون صدور چک، با ماده (1) این لایحه موافقت کردند.
همچنین نمایندگان با پیشنهاد حسین زاده بحرینی برای الحاق بندی به ماده (1) این طرح نیز موافقت شد. در این بند الحاقی آمده بود عبارت” حداکثر مدت اعتبار از زمان دریافت دسته چک، 3 سال است و چکهایی که تاریخ مندرج در آنها پس از مدت اعتبار باشد، مشمول این قانون نمیشود” از متن ماده 6 حذف شود.
در ماده 1 آمده است: در تبصره (1) ماده (21 مکرر) قانون صدور چک مصوب 16/ 4/ 1355 با اصلاحات و الحاقات بعدی آن پس از عبارت «در مورد چکهایی که» عبارت «از دسته چکهای ارائه شده» اضافه شد و عبارت «چکهایی که تاریخ صدور آنها قبل از دوره مذکور باشد تابع قانون زمان صدور میباشد.» به عبارت «چکهای صادر شده از دسته چکهایی که تاریخ ارائه آن دسته چکها قبل از زمان مذکور در این تبصره باشد، تابع قانون زمان ارائه دسته چک است و بانکها بدون نیاز به ثبت آن چکها در سامانه صیاد نسبت به پرداخت وجه چک اقدام می کنند. در کلیه برگه های دسته چکهای ارائه شده پس از تاریخ فوقالذکر باید عبارت «صدور و پشت نویسی چک بدون درج در سامانه صیاد فاقد اعتبار است» درج شود.» اصلاح شد.
همچنین با موافقت نمایندگان با پیشنهاد حسینعلی حاجی دلیگانی، عبارت «پس از گذشت دو سال از لازم الاجرا شدن این قانون» به عبارت «از دسته چکهای ارائه شده پس از پایان اسفندماه سال 99» تغییر کرد.
در ادامه جلسه نمایندگان با ماده (2) این لایحه نیز موافقت کردند.
در ماده 2 آمده است: یک ماده به شرح زیر بهعنوان ماده (24) به قانون الحاق و شماره ماده(24) فعلی به (25) اصلاح میشود:
چک تضمین شده تابع احکام ذیل است:
1- صدور و تحویل چکهای تضمین شده توسط بانکها به مشتری، صرفاً از طریق سامانه صدور یکپارچه الکترونیکی دسته چک (صیاد) امکانپذیر و مستلزم تکمیل برگه (فرم) درخواست توسط متقاضی در شعبه بانک در حضور متصدی بانکی، درج مشخصات هویتی و شماره حساب گیرنده روی چک تضمین شده براساس دستورالعمل اعلامی توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و نیز ثبت علت درخواست صدور چک مذکور در سامانه صیاد میباشد. سامانه مذکور به هر برگه چک شناسه یکتا اختصاص میدهد و بانک مرکزی موظف است امکان استعلام اطلاعات چک تضمین شده را برای گیرنده(ذینفع) فراهم نماید.
2- پرداخت مبلغ چک تضمین شده توسط بانک صرفاً در وجه و به شماره حساب گیرنده (ذینفع) که مشخصات وی روی چک تضمین شده درج گردیده است، امکان پذیر میباشد و ظهرنویسی برای انتقال چک تضمین شده فاقد اعتبار است.
3- ابطال چک تضمینشده به درخواست متقاضی یا وکیل یا نماینده قانونی وی با ارائه اصل چک جهت واریز وجه چک به حساب متقاضی، بدون نیاز به ظهرنویسی گیرنده (ذینفع) تنها تا یک ماه پس از صدور آن توسط بانک صادر کننده امکانپذیر است. همچنین پرداخت چک تضمین شده به گیرنده(ذینفع) با ارائه اصل چک تنها تا یک ماه پس از صدور آن توسط بانک امکانپذیر است. پرداخت یا ابطال چک پس از مهلت مقرر در این بند منوط به تکمیل فرمهای مربوط به مبارزه با پولشویی توسط متقاضی یا گیرنده(ذینفع) و گزارش شعبه بانک به واحد مبارزه با پولشویی بانک صادر کننده میباشد.
4- در صورت مفقودی چک تضمین شده، هرگاه متقاضی و گیرنده (ذینفع) هر دو به بانک صادر کننده مراجعه و نسبت به تکمیل و امضای برگه (فرم) اعلام مفقودی چک تضمین شده و تعهدنامه عدم ادعا نسبت به چک مفقود شده اقدام نموده و نسخهی المثنای آن را از بانک درخواست کنند، بانک مکلف است علاوه بر احراز هویت متقاضی و گیرنده(ذینفع) نسبت به استعلام صحت مشخصات هویتی متقاضی و گیرنده (ذینفع) از سامانه نظام هویتسنجی الکترونیکی بانکی اقدام نماید و پس از ابطال چک مفقود شده، نسبت به صدور چک المثنی مطابق با اطلاعات مندرج در سامانه صیاد اقدام کند.
5- درصورت جعل چک تضمین شده یا استفاده از چک تضمین شده مجعول، مرتکب علاوه بر مجازاتهای قانونی مقرر، به حکم دادگاه به مدت دو تا شش سال از گرفتن چک تضمین شده محروم میشود.
ثبت چک بدون تاریخ در سامانه صیاد، راهکار صدور چک بابت تضمین
از ابتدای سال ۱۴۰۰ با الزامی شدن ثبت اطلاعات چک از جمله مبلغ، تاریخ و مشخصات گیرنده در سامانه صیاد جهت ثبت، تائید و انتقال چک، نیاز است تا شبکه بانکی کشور امکان صدور چک¬های بابت تضمین را بدون درج تاریخ سررسید چک در سامانه صیاد فراهم کنند.
به گزارش اقتصادآنلاین، در کشور، چک هم به عنوان ابزار پرداخت آنی و هم ابزار پرداخت مدتدار استفاده میشود. البته کارکرد چک به عنوان ابزار پرداخت مدتدار، باعث شده است تا بیشتر مورد توجه صاحبان کسب و کار قرار بگیرد. از طرف دیگر، تا قبل از اصلاح قانون چک در سال 1397، قابلیت استفاده از چک به عنوان ابزار پرداخت مدتدار، زمینه های سوء استفاده از چک را فراهم کرده بود.
از این رو، قانون جدید چک که در سال 1397 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید، با تلاش در جهت حذف زمینههای سوء استفاده از طریق صدور چکهای بلامحل، به وسیله ایجاد تقارن اطلاعاتی بین گیرنده و صادرکننده چک، اعتبار چکهای صادرشده را افزایش داد.
صدور چک بابت تضمین، یکی دیگر از کارکردهای رایج چک
یکی دیگر از کارکردهای چک، کارکرد بابت تضمین و وثیقه است که افراد، جهت تضمین انجام تعهدات خود در اختیار طرف معامله قرار میدهند تا وی در صورت تشخیص نقض تعهد از جانب صادرکننده، جهت وصول چک به بانک مراجعه کند. این کارکرد چک در کشور بسیار رونق دارد و صاحبان کسب و کار نیز در انجام معاملات خود از این کارکرد چکها استفاده میکنند.
تا قبل از تصویب قانون جدید چک، صدور چک بابت تضمین به این صورت بود که صادرکنندگان، لاشه کاغذی چک را بدون درج تاریخ سررسید آن در اختیار گیرنده قرار میدادند تا در صورتی که تعهدات مقرر در معامله از طرف صادرکننده چک انجام نشد، گیرنده با درج تاریخ در برگه چک به بانک مراجعه کرده و چک را به اجرا بگذارد.
اما با توزیع دسته چکهای جدید از ابتدای سال 1400 و الزام قانون جدید چک به ثبت اطلاعات چک در سامانه صیاد، امکان صدور چک بدون درج تاریخ آن در سامانه صیاد مهیا نیست، بنابراین امکان صدور چک بابت تضمین در سامانه صیاد فراهم نشده است.
ایجاد امکان صدور چک بابت تضمین از طریق سامانه صیاد
با تصویب قانون جدید چک و ایجاد سامانه صیاد جهت ثبت و تائید چکها، هم اکنون امکان صدور چکهای بابت تضمین و وثیقه بدون درج تاریخ آن در سامانه صیاد مهیا نیست. در جهت حل این مشکل، شعب بانکی باید امکان صدور چکهای بابت تضمین را بدون درج تاریخ سررسید آن در سامانه صیاد مهیا کنند.
از این رو یاسر مرادی، کارشناس ارشد حوزه بانک، در گفت و گو با اقتصادآنلاین، در رابطه با حل مشکل صاحبان کسب و کار از طریق ایجاد امکان ثبت چکهای بابت تضمین در سامانه صیاد گفت: میتوان چکهای بابت تضمین را از لزوم درج تاریخ چک در سامانه صیاد توسط صادرکننده مستثنی کرد. بنابراین، طبق تئوری وکالت، صادرکننده میتواند با دادن وکالت به گیرنده، تعیین تاریخ سررسید چک را به گیرنده تفویض کرده و در اختیار وی قرار دهد. از این رو زمانی که گیرنده میخواهد برای وصول چک اقدام کند، میتواند همان لحظه تاریخ چک را در سامانه ثبت کند.
وی در ادامه افزود: تا قبل از اصلاح قانون چک در سال 1397، افراد جهت صدور چک بابت تضمین، چکها را بدون درج تاریخ آن به گیرنده میدادند اما اکنون، در قانون جدید چک ذکر شده است که حتماً باید چک تاریخ داشته باشد. این مورد میتواند در رابطه با چکهای تضمین استثنا شود تا در زمان وصول چک، تاریخ آن تعیین شود.
حل مشکل کسب و کار با ارائه خدمات چکهای بابت تضمین در سامانه صیاد
همانطور که گفته شد، تا قبل از الزامی شدن ثبت و تائید چک در سامانه صیاد، صدور چکهای بابت تضمین بدون درج تاریخ سررسید بر روی لاشه کاغذی ممکن بوده است. از طرف دیگر به دلیل رایج بودن صدور چکهای بابت تضمین، نادیده گرفتن کارکرد چک به عنوان تضمین در سامانه صیاد، میتواند برای مردم مشکلساز شده و معاملات را تحت تاثیر قرار دهد.
از این رو لازم است تا هم اکنون که سامانه صیاد بانکها اجازه صدور چک بدون درج تاریخ سررسید آن را نمیدهند، شبکه بانکی برای صدور چکهای بابت تضمین در سامانههای خود این امکان را فراهم کنند.